Page 182 - My FlipBook

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БҮТЭЭЛИЙН ЭМХЭТГЭЛ “Эрдмийн чуулган-2023”

12. Хануй 400 4.8-9.3 20-30 V 2.2 0.5-1 7.2 4.32 4.32
13. Эг 510 23.8-99.2 20-70 VII 2 0.3-1.0 14.4 7.2-4.3 2.1
14. Үүр 331 47.0 50-90 V 2.47 0.5-1.0 8 7.2-5.0 7.2
15. Шишхэд 298 16.8-67.3 40-60 VII 2 0.7-1.3 7.2 9 7.2
16. Бүгсэй 142 1.7-17.1 20 V 4.7 0.5 2.16 10.8 7.2
17. Тамир 180 10 40-70 VI 1.8 0.6-2.5 7.2 3.6 3
18. Орхон 1124 45.1-106 20-60 VIII 1.6-4.3 0.5-1.5 9 7.2 6-7.2
19. Байдраг 295 9.7 20-40 VI 1.1 0.3-1.5 5.4 3.6-5.4 3.6
20. Түйн 243 2.95 25-45 V 5.3 0.5-1.5 7.9 7.9 7.2
21. Онги 401 4.32 15-30 V 0.3 0.4 6.2 4.3 2
Төвийн бүс
22. Туул 871 19.9-22.6 35-75 VI 1.32 0.8- 14.4 5.4 1.8
23. Хараа 291 8.3-11.4 15-20 V 1.49 0.5-0.8 2.16 2.42 2
24. Ерөө 323 26-59.6 22-51 VII 1.7 0.5-2.5 9 7.2 7.2
25. Зэлтэр 229 14.1 20 VI 3.2 0.5-1 7.2 3.6 4
Зүүн бүс
26. Хэрлэн 1090 14.2-24.7 30-50 VI 1.2 0.8-1.5 7.2 3.6 3.6
27. Онон 445 32.9-101 80-150 VI 1.6 0.5-1.5 7.2 3.6 3.6
28. Балж 200 63.9 20-40 V 1.9 1.7 3.6 3.6 3.6
29. Улз 420 24.7 8-10 V 1.2 0.5-1 6 5 4.6
8
30. Халх гол 0.5-
264 34. 50-60 VI 0.85 7.2 4.68 3.6
0.7
31. Нөмрөг 218 8 10-20 IV 1 0.8-1.2 7.2 2.16 1.44
32. Эг 90 3.8-4 10-25 IV 8 0.5-1.2 7.2 4.3 4.3
33. Минж 165 62.8 30-50 VI 1.5 0.7-1 6 3.6 3.6
Тайлбар: * - Монгол орны нутаг дэвсгэрт урсах нийт урт
Эх үүсвэр: Судлаачийн боловсруулалт
Судалгааны ажлын хүрээнд адал явдалт аялал аван урсаад улсын хилээр гарч ОХУ-ын нутгаар урсаж
жуулчлал хөгжүүлэхэд тохиромжтой 33 голыг уртыг байгаад эргээд Монголын хилээр орж ирдэг тул улсын
далайн түвшнээс дээш өндрийг 50 км тутам хэмжиж хил хүртэл, улсын хилээс дотогш гэсэн 2 хэсэгт авч
уналтыг тодорхойлж хүндрэлийн зэргийг гаргаж үзлээ (Зураг 2).
дараах зургаар илэрхийлэв.
Баруун бүсийн голууд
Баруун бүс дэх төв азийн гадагш урсгалгүй ай
савын голууд урсгалын эхэндээ урсгалын уналт, хурд
ихтэй боловч усны урсац нь харьцангуй бага байх
бөгөөд урсгалын дунд хэсгээс олон голуудын цутгал
нэмэгдсэнээр хурд нь саарах боловч уналт, урсац нь
нэмэгдэж, төгсгөлдөө Монгол орны томоохон
нууруудад цутгахдаа усны урсгал удааширч, уналт
багасаж олон салаалах, шавар намагтай болдог байна.
Ховд, Хархираа, Булган, Буянт голууд нь мөнх цас
мөснөөс эхтэй голууд байдаг тул урсцын хэмжээ
үдээс хойш нэмэгддэг онцлогтой байдаг. Завхан, Тэс
голууд нь хангайн нурууны уулсаас эх авах тул Эх үүсвэр: Судлаачийн боловсруулалт
урсцын хэмжээ тогтмол байх боловч тухайн жилийн 2-р зураг. Голуудын уналт (Баруун бүсийн голууд)
хур тунадасны хэмжээнээс хамаарах нь бий. Тус ай
савын голуудын хүндрэлийн түвшин нь эхэндээ IV-V Хангайн бүсийн голууд
зэрэглэлд хүрдэг ч урсцын хэмжээ багатай байх ба Хангайн бүсэд 15 гол тодорхойлогдсон.
голын эхнээс 100 км орчмоос хүндрэлийн түвшин нь Тэдгээрийг голуудыг 4 бүлэг хувааж уналтын зураглал
II-III зэрэглэл зонхилж байгаа нь адал явдалт аялал гүйцэтгэв. Үүнд: Хангайн бүсийн төв азийн гадагш
жуулчлал хөгжүүлэхэд тохиромжтой юм. Дээрх урсгалгүй ай савын голууд, Хангайн бүсийн Сэлэнгэ
голуудад туршлагатай болон мэргэшсэн жуулчид мөрний хойд талын цутгал голууд, Хангайн бүсийн
аялахад тохирно. Тэс гол нь Булнайн нуруунаас эхэн Сэлэнгэ мөрний өмнөд талын цутгал голууд, Хангайн

181