Page 183 - My FlipBook

“Эрдмийн чуулган-2023” ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БҮТЭЭЛИЙН ЭМХЭТГЭЛ

бүсийн Орхон голын цутгал голууд ба Енесей мөрний
эх болох гол гэж (3-6-р зураг) хувааж авч үзлээ.
- Хангайн бүсийн төв азийн гадагш урсгалгүй ай
савын голуудын хувьд адал явдалт аялал
жуулчлалд тохиромжтой боловч дараах
зүйлүүдийг анхаарах шаардлагатай. Үүнд: Онги
гол нь сүүлийн 150 км-т ус хөрсөнд шургаж маш
бага ирдэг тул адаг хэсэгт тохиромжгүй, Байдраг,
Түйн голуудын хувьд голын эхэнд 50 км-т усны
урсац багатай ба мөн сүүлийн 50 км-т тал
хөндийгөөр урсахдаа голын ус их олон салаа
үүсгэж урсдаг тул завиар аялахад тохиромжгүй
юм (Зураг 3). Эх үүсвэр: Судлаачийн боловсруулалт
- Хангайн бүсийн Сэлэнгэ мөрний хойд талын 4-р зураг. Голуудын уналт (Хангайн бүсийн Сэлэнгэ мөрний
цутгал голуудын хувьд: Урсац бүрэлдэхэд голлох хойд талын цутгал голууд)
нөлөө үзүүлэх хур тунадас элбэгтэй Хөвсгөлийн
уулсаас эх авч урсах голууд байна. Тус ай савын
голуудын усны урсац, уналт, хурд ихтэй голууд
хамаарч байна. Тус ай савын голууд I-IV
зэрэглэлийн түвшинд хүрч байгаа бөгөөд голын
эхэнд хүндрэлийн зэрэг ихтэй бол том цутгал
голууд болж нийлэх үед урсац ихтэй, уналт
багатай, дундаж хурдтай болж тогтворждог байна.
Сэлэнгэ мөрний хойд талын цутгалууд нь
туршлагатай болон масс олон нийтийн аялал
жуулчлалд тохиромжтой байна (4-р зураг).
- Хангайн бүсийн Сэлэнгэ мөрний өмнөд талын Эх үүсвэр: Судлаачийн боловсруулалт
цутгал голууд Хангайн гол нуруунаас усжих тул
тухайн жилийн хур тунадасны үзүүлэлтээс 5-р зураг. Голуудын уналт (Хангайн бүсийн Сэлэнгэ мөрний
хамаарах ч тогтмол урсгал давамгайлдаг байна. өмнөд талын цутгал голууд)
Усны урсгал тогтмол байх нь аль хэсэгт адал
явдалт аялал жуулчлал хөгжүүлэхэд тохиромжтой
юм. Тус ай савын голуудад II-III зэрэглэл
зонхилдог нь мэргэшсэн болон туршлагатай
жуулчдад тохиромжтой юм (5-р зураг).
- Хангайн бүсийн Орхон голын цутгал голууд ба
Енесей мөрний эх болох голууд урсгалын эхэнд
хүндрэлийн зэрэг өндөртэй (III-V зэрэглэл) тул
мэргэшсэн болон туршлагатай жуулчлал
тохиромжтой бол голын голдирлын дундаас доош
хүндрэл I-II зэрэгтэй байгаа нь туршлагатай болон Эх үүсвэр: Судлаачийн боловсруулалт
масс олон нийтийн жуулчдад тохирно (6-р зураг).
6-р зураг. Голуудын уналт (Хангайн бүсийн Орхон голын цутгал
голууд ба Енесей мөрний эх болох гол)
Төвийн бүсийн голууд

Төвийн бүсийн голууд хувьд Туул, Хараа, Ерөө
гол нь урсац бүрэлдэхэд голлох нөлөө үзүүлэх хур
тунадас элбэгтэй Хан хэнтийн нуруунаас эх авч урсдаг
бол Зэлтэр гол нь Бүтээлийн нуруунаас эх авдаг байна.
Тус бүсийн голууд нь урсгалын эхэндээ уналт
харьцангуй ихтэй хүндрэлийн зэрэглэл II-III түвшин
давамгайлах бол дундаас доош усны уналт багасаж,
Эх үүсвэр: Судлаачийн боловсруулалт урсгалын хурд саарч I зэрэглэлд голлон урсдаг. Туул
голын хувьд Төв аймгийн Алтанбулаг сумаас Хар
3-р зураг. Голуудын уналт (Хангайн бүсийн гадагш төв азийн бухын голын цутгал хүртэл аялал жуулчлалд
гадагш урсгалгүй ай савын голууд)
ашиглахад нэн тохиромжгүй юм. Учир нь Био
комбинатаас доош Улаанбаатар хотын бохир ус туул
голд цутгадаг нь муухай үнэртэй болгох бөгөөд Лүн

182