Page 143 - My FlipBook

“Эрдмийн чуулган-2023” ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БҮТЭЭЛИЙН ЭМХЭТГЭЛ

ОРОН ЗАЙН ТӨСӨӨЛӨХ ЧАДВАР ХӨГЖҮҮЛЭХ СУРГАЛТЫН ҮР ДҮН
БА ТҮҮНИЙГ SURE ЗАГВАРААР ҮНЭЛЭХ НЬ

Эрдэнэчимэгийн СУВД, Данаагийн ГАНБАТ
1
Монгол улс, Улаанбаатар, ШУТИС, Барилга, Архитектурын Сургууль, Инженерийн Зурагзүйн Тэнхим
1 Монгол улс, Улаанбаатар, ШУТИС, Нээлттэй Боловсролын Төв
И-мэйл хаяг: suvd.e@must.edu.mn, ganbatda@must.edu.mn
1

Хураангуй: Энэхүү өгүүлэлд интерактив динамик хэрэглэгдэхүүн ашиглан оюутны орон зайн төсөөлөх чадвар
(ОЗТЧ)-ыг хөгжүүлэх сургалт зохион байгуулсан үр дүн мөн тухайн сургалтад өгсөн оюутны үнэлгээг танилцуулав.
Дүрслэх геометрийн агуулгыг технологитой хослуулан үр дүнтэй зохион байгуулахын тулд агуулга, арга зүй,
технологийн уялдаа холбоог хичээлийн онцлогийг харгалзан авч үзсэн бөгөөд оюутан орон зайн мэдээллийг
боловсруулах танин мэдэхүйн алхмыг судалж, тухайн алхам бүрт тохирсон сургалтын арга зүй боловсруулсан
болно. Сургалтын үр дүнд оюутны ОЗТЧ статистикийн ач холбогдол бүхий өссөн бол үнэлгээний SURE (Structure
Oriented Evaluation Model) загвар ашиглан уг сургалтыг оюутнаар үнэлүүлэхэд хангалттай гэсэн үнэлгээ авав.
Түлхүүр үг: Орон зайн чадвар, SURE загвар, суралцахуйн загвар, орон зайн хувиргалт, орон зайн
I. УДИРТГАЛ
Сүүлийн жилүүдэд боловсролын салбарт гарч байна. Тэгэхээр орон зайн мэдээллийг өөр өөр арга
байгаа гол хандлага бол бол багш төвтэй сургалтаас замаар хүлээн авч, хүн өөрийн орон зайн чадварыг
оюутан төвтэй сургалт руу аажмаар шилжиж байгаа ашиглан боловсруулдаг байна [5].
үйл явц юм. Оюутан төвтэй сургалтын онцлог нь
юуны өмнө тухайн сургалтын хөтөлбөрийг Бид судалгаандаа хараагаар хүлээн авсан орон
дүүргэсний эцэст оюутан хүн юу хийж чаддаг зайн мэдээллийг боловсруулах тухай дэлгэрүүлэн
болсныг тодорхойлоход орших бөгөөд энэ арга авч үзэх хэрэгтэй учраас хараа-орон зайн ажлын
барилыг үр дүнд чиглэсэн хандлага гэдэг [1]. Үр санах ой (Visuo-spatial working memory) гэсэн
дүнд суурилсан боловсролын хүрээнд XXI зууны нарийн нийлмэл ойлголтыг судлах шаардлага
суралцагчдын суурь үндсэн чадваруудыг нэг нь тулгарч байгаа юм. Энэхүү санах ой нь хараагаар
харилцах чадвар (communication skill) юм. Үүнд: хүлээн авсан мэдээллийг боловсруулж удирдах ба уг
аман, бичгэн болон график харилцааны чадваруудыг мэдээллийн өнгө, дүрс мөн тэдгээрийн байрлал,
багтаан ойлгож болно [2]. хөдөлгөөнийг сэргээн санах, удирдах зэрэг
чадвараар илэрдэг байна. Унгерлейдер, Мишкин нар
График харилцаа нь инженерийн бүхий л үйл хүний оюун тархи орон зайн мэдээллийг хүлээж
ажиллагааны 92%-ийг хамрах бөгөөд үлдсэн 8%-ийг аваад 2 өөр замаар боловсруулдаг гэсэн ойлголтыг
математик тооцоолол мөн аман, бичгэн харилцаа анх боловсруулсан. Орон зайн объектын өнгө,
эзэлдэг байна [3]. Инженерийн тодорхой асуудлыг хэлбэр дүрс, хэмжээ, үзэмж зэргийг хадгалж, таньж
шийдвэрлэх санаа шийдлийг олохын тулд төсөөлөх ойлгохыг юу? (what?) зам гэдэг бөгөөд энэ замаар
чадвар шаардлагатай бөгөөд дараа нь төсөөлснийг байшин, мод, куб, конус, бөмбөлөг гэх мэт юу
дүрслэх, түүний геометр хэлбэр бүтцэд анализ хийх өгөгдсөн байгааг гаднах харагдах байдлаар нь
байдлаар үргэлжилж, эцэст нь үйлдвэрлэлийн хадгалж, ойлгодог байна. Тэгвэл хаана, хэзээ?
процесст шаардлагатай нарийн өгөгдлүүдийг (where, when?) зам нь орон зайн объектын байрлал,
багтаасан ажлын зураг, баримт бичиг боловсруулах зөөгдөх дараалал зэргийг илрүүлж, тайлбарлах
байдлаар инженерүүд график харилцааг үүсгэдэг чадвартай гэж үзжээ [6]. Энэ ойлголтыг тархи
байна. Бид график харилцааг инженерийн санаа, судлалын шинжлэх ухааны судалгаагаар хүний
шийдлийг хэрэгжүүлэх явцад хараагаар дамжуулан тархи хараагаар хүлээн авсан мэдээллийг “орон зай-
олж авсан мэдээлэл (visual information) болох зураг, н болон “объект”-ын гэсэн 2 үндсэн замаар
дүрслэл, график зэргийг ашиглан харилцахыг боловсруулдаг гэж үзээд, объектын зам нь өнгө,
ойлгож болох юм. Тэгвэл график харилцааны үндсэн хэлбэр, хэмжээ, бүтэц зэрэгт тулгуурладаг бол эд
хэл нь проекц дүрслэлээр илэрхийлэгдэж буй юмсын харилцан хамаарал, хувиргалт, шилжилт,
инженерийн зураг дүрслэл юм. Харин инженерийн байршил зэрэгт тулгуурлан орон зайн замын
зураг үйлдэх онолын үндэс нь “Дүрслэх геометр” боловсруулалт хийгддэг гэж нотолсон байгаа юм [7].
хэмээн үздэг [4].
Гэтэл тархи судлалын сүүлийн үеийн судалгааны
Инженерийн зураг дүрслэлийг унших, үйлдэх үр дүнгээс харахад орон зайн мэдээлэл нь тархины
явцад хүний тархи хүлээн авсан тэрхүү орон зайн олон янзын хэсэгт боловсруулагдаж, энэ нь тархины
мэдээллийг боловсруулдаг. Орон зайн мэдээллийг нийт талбайн талаас илүү хувийг эзэлдэг [6], тэдгээр
хэрхэн боловсруулах нь тухайн мэдээллийг олж авах хэсгүүд нь тус бүр тодорхой ажлуудад зориулагдсан
сонсох, харах, хүртэх гэсэн аргуудаас шалтгаалдаг байдаг ер бусын нарийн төвөгтэй процедур болохыг

142