Page 144 - My FlipBook

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БҮТЭЭЛИЙН ЭМХЭТГЭЛ “Эрдмийн чуулган-2023”

тогтоосон. Орон зайн объектуудын талаар бодох, тайлбарлаж байна. Оюун санаандаа эргүүлэх чадвар
төсөөлөх үед эдгээр объектуудыг бодитоор харахтай нь объектыг бүхэлд нь орон зайд эргүүлдэг байхад
адил тархины ихэнх хэсгүүд идэвхэждэг. Иймээс оюун санаандаа хувиргах нь объектын тодорхой
харааны хоёр замын тухай ойлголт, улмаар тархин хэсгийг хувиргаж өөрчлөхийг ойлгоно хэмээжээ
дахь оптик өдөөлтийг боловсруулах үйл явцыг "юу" [11], [12]. Мичиганы технологийн их сургуулийн
зам ба "хэзээ/хаана" замд тодорхой салгах судлаач Сорбигийн 1993-2012 оны хооронд нийт 19
боломжгүй бөгөөд тархины бүх хэсгүүд хоорондоо жилийн туршид 7000 гаруй оюутныг хамруулсан
нягт уялдаатай холбогдож, тасралтгүй мэдээлэл тандалт судалгааны үр дүнд ОЗТЧ-ын түвшин өндөр
солилцдог талаар тайлбарлаж байна. Орон зайн хөгжсөн суралцагчдын инженерийн хичээлүүдийг
боловсруулалтын явцад тархи хэрхэн ажиллаж амжилттай суралцах мөн цаашлаад их сургуулиа
байгааг нарийвчлан тогтоох нь энэ чиглэлд хийх амжилттай дүүргэх нь сул чадвартай оюутантай
цаашдын судалгааны томоохон талбар болохыг харьцуулахад хавьгүй өндөр байжээ [13]. Тэгэхээр
судлаачид илэрхийлж байгаа юм. хувь хүн бүрийн тухайн чадварын түвшин харилцан
адилгүй байдаг бөгөөд түүнийг хөгжүүлэх, орон
Тэгвэл орон зайн мэдээллийг хэрхэн зайн мэдээлэлтэй харилцаж, боловсруулах
боловсруулах нь хувь хүний орон зайн чадвараас боломжийг бүрдүүлж өгөх нь боловсролын чухал
хамаардаг бөгөөд Ховард Гарднерын олон талт оюун зорилт байх ёстой гэж үзжээ [14], [15].
ухааны онолоор орон зайн чадварыг хүний оюун
ухааныг бүрдүүлэгч чадваруудын бие даасан чухал Бид судалгаандаа дээр дурдсан чадваруудаас
чадварын нэг хэмээн үздэг [8]. Хүн энэхүү орон зайн төсөөлөл (spatial visualisation) – ийн
чадварынхаа тусламжтайгаар орон зайн мэдээллийг чадварын тухай дэлгэрүүлэн түүнийг Дүрслэх
уншиж ойлгох, дүрслэх, удирдах боломжтой болдог. геометрийн сургалтаар дамжуулан хөгжүүлэх
Орон зайн чадвар нь нарийн нийлмэл бүтэцтэй боломж, сургалт зохион байгуулсан туршилт,
бөгөөд энэ төрлийн судалгаануудад орон зайн оюутны орон зайн төсөөлөх чадварын өсөлт, тэд
төсөөлөл (spatial visualisation), орон зайн чиг сургалтад өгсөн үнэлгээ зэргийг авч үзэх болно.
баримжаа (spatial orientation), орон зайн харилцаа
(spatial relations), оюун санааны эргүүлэлт (mental Судалгааны зорилго: Энэхүү судалгаа нь орон
rotation), орон зайн мэдрэмж (spatial perception) гэсэн зайн төсөөлөх чадвар хөгжүүлэх сургалтын үр дүнг
ангиллуудад хуваан авч үзэх нь түгээмэл байгаа 1. Оюутны орон зайн төсөөлөх чадварын түвшинд
хэдий ч судлаачид тогтсон нэг шийдвэрт хараахан нөлөөлсөн байдал, 2. Оюутан сургалтад өгсөн
хүрээгүй байна. үнэлгээ гэсэн 2 үндсэн хэсэгт хуваан авч үзэх юм.
Дээрх ангиллуудыг МсЖее [9] орон зайн чиг II. СУРГАЛТЫН ЗАГВАР ХӨГЖҮҮЛЭЛТ
баримжаа (spatial orientation), орон зайн төсөөлөл Оюутны ОЗТЧ хөгжүүлэх сургалтын загвар
(spatial visualisation) гэсэн 2 үндсэн хэсэгт багтаан боловсруулахдаа 2 шатлалаар, 3 туршилт гүйцэтгэв
тайлбарласан бөгөөд Тартр мөн ижил тухайн 2 (2-р зураг). Энд сургалтыг зөвлөмжүүдийн дагуу
ангилалд авч үздэг боловч орон зайн төсөөллийг сайжруулсан эцсийн хувилбарыг танилцуулна.
оюун санааны эргүүлэлт (mental rotation) мөн Бидний боловсруулсан сургалтын загвар нь
хувиргалт (mental transformation) гэж нарийвчлан ажиглахуй, төсөөлөхүй, дүрслэхүй гэсэн 3 үе шатаас
хуваах хэрэгтэй хэмээн үзсэн байдаг [10]. бүрдэх бөгөөд үе шат бүр нь геометр сэтгэлгээний
Тэгвэл орон зайн төсөөлөл нь зургаар өгөгдсөн түвшин болон оюун санаандаа эргүүлэлт хийх танин
өдөөгчийг оюун санаандаа эргүүлэх, мушгих, мэдэхүйн алхмуудтай [16] уялдаж, виртуал орчинд
хувиргах, удирдах чадвар байдаг бол орон зайд 3D биетийг удирдаж гүйцэтгэх өөр өөр
чиглэл өөрчлөхөд зүг чигээ эргэлзээгүйгээр олох даалгавруудаас бүрдэнэ. Өөрөөр хэлбэл Дүрслэх
чадвар нь орон зайн чиг баримжаа юм гэжээ [9]. геометрийн сургалтаар дамжуулан ОЗТЧ-ыг
Орон зайн төсөөлөл нь объектыг оюун санаандаа хөгжүүлэхийн тулд агуулгыг интерактив динамик
хөдөлгөх үйлдэл хийдэг бол орон зайн чиг баримжаа хэрэгсэл (GeoGebra) ашиглан хэрхэн хүргэх арга
нь орон зай дахь объект хөдөлгөөнгүй байх үед оюун зүйг нарийн тооцоолсон сургалтын загвар бүтээх юм
санаандаа харах чиглэлээ өөрчлөх чадвар гэж (1-р зураг).

1-р зураг. Сургалтын агуулга, арга зүй, технологийн уялдаа холбоо

143