Page 104 - My FlipBook
P. 104
ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БҮТЭЭЛИЙН ЭМХЭТГЭЛ “Эрдмийн чуулган-2023”
Ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь 4. Татварын урамшуулал нь ашигт
уурхайг техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, малтмалын татварын тогтолцооны салшгүй нэг
баримт бичгийн хамт холбогдох хууль хэсэг юм. Хоёр улсын нийтлэг практикаас харахад
тогтоомжийн дагуу худалдаж зохих албан татвар уул уурхайн салбарт олон тооны татвар, хураамж
төлсөн нь баримтаар нотлогдсон тохиолдолд ногдуулж байгаа нөхцөлд уул уурхайн салбарт
түүний эзэмшилд байсан тусгай зөвшөөрлийг тусгай татварын хөнгөлөлттэй бодлогыг бий
худалдан авагчид нь шилжүүлж болно. болгосон байна.
ДҮГНЭЛТ ТАЛАРХАЛ
1. БНХАУ нь ашигт малтмалын нөөцөөр Эрдэм шинжилгээний өгүүллийг хэвлүүлэх
баялаг ч оронч бусад ашигт малтмалаар баялаг ажлыг ивээн тэтгэсэн Монгол улсын Шинжлэх
орнуудтай чөлөөт худалдааны хэлэлцээр ухаан технологийн их сургуулийн Судалгаа
байгуулах нь БНХАУ-ын гол чухал асуудал юм. хөгжүүлэлтийн албанд талархал илэрхийлье.
Монгол улс нь ашигт малтмалын асар их баялагтай
орон бөгөөд БНХАУ-тай олон жилийн турш АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ, НОМ ЗҮЙ
худалдааны хамгийн том түнш, хөрөнгө оруулагч [1] “Статистик мэдээ”, 2018. www.1212.mn
байсан бөгөөд хоёр улс нь чөлөөт худалдааны
бүсийг байгуулах эдийн засгийн үндсэн суурьтай [2] Thomas Baunsgaard. “Ашигт Малтмалын Татварын гарын
юм. авлага”, IMF Working Paper, 2001 сар.
2. Монгол, БНХАУ нь урт хугацааны [3] Economist Corporate Network. The 12th Five-Year Plan:
туршид аажмаар ашигт малтмалын нөөцөд China’s Economic Transition. Shanghai. 2011.
зориулсан татварын болон бусад төлбөр [4] Монгол улсын “Аж ахуйн ахуйн нэгжийн орлогын албан
хураамжийн харьцангуй иж бүрэн системийг бий татварын тухай” 2006
болгосон. Хэдийгээр хоёр орны хэрэгжүүлж буй
ашигт малтмалын татвар, төлбөрийн хувь хэмжээ [5] Монгол улсын “Ашигт малтмалын тухайн хууль”, 2006
ялгаатай ч, одоодгийн хэрэгжиж буй татвар, [6] Монгол улс “Газрын төлбөрийн тухайн хууль”, 1997
төлбөрийн систем төстэй юм. Энэхүү татвар,
төлбөрийн систем нь ашигт малтмалын хайгуул, [7] Монгол улс “Байгалийн нөөц ашигласны тухай хууль”
2012
олборлолт, ашиглалтын үеийн үйл ажиллагааг
бүхэлд нь хамарсан байдаг. [8] WIDER working Paper “The taxation of extractive industries
3. Ашигт малтмалын татвар, төлбөрийн mining”, 2017/75
тогтолцооны хувьсал өөрчлөлтийн үр дүнд хоёр [9] China, People’s Republic “Taxes on corporate income”, (CIT)
улс болон уул уурхайн салбарын татварын ачаалал
нь ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөртэй [10] China’s Water Resource Tax.
холбоотой юм. Ашигт малтмалын үнэ өсөх үед [11] http://xxgk.hengshui.gov.cn/eportal/ui?pageId=793554&articl
засгийн газар нөөцийн үнийн өсөлтөөс үүдэн eKey=843144&columnId=797971
АМНАТ-ийн хэмжээг нэмэгдүүлэх болно. Ашигт
малтмалын үнэ сул байх үед энэ нь аж ахуйн [12] https://baike.baidu.com/item/%E5%9C%9F%E5%9C%B0%E
4%BD%BF%E7%94%A8%E8%B4%B9
нэгжийн татварын дарамт, татварын хувь хэмжээг
бууруулах, бусад урамшууллыг бууруулах замаар [13] https://baike.baidu.com/item/%E6%8E%A2%E7%9F%BF%E
уул уурхайн салбарын хөгжлийг бууруулдаг. 6%9D%83%E4%BD%BF%E7%94%A8%E8%B4%B9/9197
847
Тиймээс зах зээлтэй нягт холбоотой татвар,
төлбөрийн систем бий болгох нь тухайн улсын [14] Yang Ren Wei, “Present situation of China's resource taxation
хувьд маш чухал. system and its perfection measure”. Journal of Environmental
Economy, 2015 (5)
103
