Page 105 - My FlipBook

“Эрдмийн чуулган-2023” ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БҮТЭЭЛИЙН ЭМХЭТГЭЛ

ИЛ УУРХАЙН АВТОСАМОСВАЛЫН ХУРДЫГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ
СУДАЛГАА

Баатарчулуун ЭНХЧУЛУУН , Бат-Очир БАТГЭРЭЛ 2
1
Монгол улс, Улаанбаатар, ШУТИС-Уул уурхайн хүрээлэн
И-мэйл хаяг: benkhchuluun1@gmail.com , batgerelbatochir@gmail.com 2
1

Хураангуй: Энэхүү судалгаагаар Монгол улсын нүүрсний ил уурхайн автосамосвалын хурдад хийсэн шинжилгээг
харуулсан. Тээврийн системийн мөчлөгийн хугацааг багасгах боломж, мөн автосамосвалын хурдад нөлөөлж буй
хүчин зүйлсийг судалсан. Судалгаагаар автосамосвалын тээвэрлэлтийн замыг мөргөцгийн, траншейн, гадаргуун,
овоолгын өгсүүр, овоолгын зам гэсэн таван хэсэгт хувааж зам тус бүр дээр замын хэсгийн урт, налуу, үндсэн
эсэргүүцлүүд хугацаанд хэрхэн нөлөөлж байгааг судалсан. Энэхүү судалгаанд CAT 777 загварын автосамосвалын
дата мэдээллийг ашиглав. Тооцоонд авсан замын хэсэг бүрийн хувьд гурван регрессийн загвар буюу шугаман,
квадрат, экспоненциал статистик тооцоог харьцуулж үзсэн. Загварын дагуу замын хэсэг бүрийн тээвэрлэлтийн
хугацааг урьдчилан таамаглаж байна. Хөдөлгөөний дундаж хугацааны бодит болон загваруудын тооцоолсон
дундаж утга ба мөчлөгийн бодит хугацааны хоорондох зөрүү 0.87 секунд, 2.673 хувийн харьцангуй алдаатай гарсан.
Түлхүүр үг: Автосамосвал, мөчлөгийн хугацаа, уурхайн тээврийн зам, регрессийн шинжилгээ

I. УДИРТГАЛ Автосамосвалын үр ашгийг дээшлүүлэхийн
тулд ил уурхайн автосамосвалуудын ашиглалтын
Уул уурхайн салбарын онцлог нь хөрөнгө оновчтой горимыг бий болгох шаардлагатай [4, 8].
оруулалт ихтэй, ашиглалтын зардал өндөртэй Ашиглалтын оновчтой горимыг тодорхойлох
байдаг [21]. Ил уурхайн технологийн авто тээвэр
нь уурхайн нийт хөрөнгө оруулалтын 50-60 хувь, хүчин зүйл нь автосамосвалын хурдтай шууд
ашиглалтын зардлын 70 хувийг эзэлдэг [2, 11, 16]. хамааралтай байна.
Ил уурхайн хувьд ашигт малтмалыг Уурхайн замын үндсэн эсэргүүцэл болон
автосамосвалаар тээвэрлэх нь олборлолтын замын налуу нь автосамосвалын хурдад ихээхэн
зардалд хамгийн их нөлөөлдөг хүчин зүйл болдог нөлөөлдөг [5-6]. Хэрэв автосамосвалын хурдыг
[17, 21]. нарийвчлан тодорхойлсон бол автосамосвалын
Ил уурхай гүнзгийрэх тусам тээврийн зай бүтээл, хэрэгцээт тоог зөв тодорхойлж болно [2].
ихэссэнээр тээврийн зардал нэмэгддэг. Тээврийн Уурхайн замын хэсэг бүрийн үндсэн эсэргүүцлийг
зардлыг бууруулахын тулд автосамосвалын оновчтой болгосноор автосамосвалын хурдыг
мөчлөгийн хугацааг судлах шаардлагатай. хянах боломжтой.

Ил уурхайн авто тээврийн үр ашгийг Уурхайн замын хучилтын төрөл нь замын
дээшлүүлэх гол арга замын нэг нь тодорхой үндсэн эсэргүүцлийг илэрхийлдэг. Рожер
уурхайн уул техникийн нөхцөлд тохирсон Ж.Томпсон (2013) уурхайн замын янз бүрийн
ашиглалтын оновчтой горимыг тогтоож мөрдөх нөхцөл байдлыг сайтар судалж, автосамосвалын
явдал юм. Ашиглалтын горимыг тодорхойлогч гол замын хамгийн оновчтой ерөнхий эсэргүүцэл нь 8-
хүчин зүйлийн нэг нь автосамосвалын 11 хувь байна гэж гаргасан.
хөдөлгөөний хурд байдаг. Автосамосвалын Энэхүү судалгаанд регрессийн загварыг
хөдөлгөөний хурдыг үнэн зөв тодорхойлсоноор ашигласан бөгөөд ил уурхай бүр харилцан адилгүй
авто тээврийн ажлыг нарийн төлөвлөж, оновчтой уул-техникийн нөхцөлтэй учир тооцооноос гарсан
зoхион байгуулж, удирдах боломж бүрдэнэ. математик загвар нь зөвхөн энэ ил уурхайд
Автосамосвалын үр ашгийг дээшлүүлэх хоёр хамаарна.
үндсэн арга нь автосамосвалын даацыг
нэмэгдүүлэх, мөчлөгийн хугацааг багасгах явдал II. АВТОСАМОСВАЛЫН ХӨДӨЛГӨӨНИЙ ТУРШИЛТ
юм [2]. Автосамосвалын хөдөлгөөний хугацаа нь Нүүрсний ил уурхай дээр хийсэн бодит
мөчлөгийн нийт хугацааны хамгийн чухал хүчин хэмжилтийг авч үзье. Автосамосвалын
зүйл тул хөдөлгөөний хурдад нөлөөлж буй хүчин хөдөлгөөний шинжилгээнд уурхайн замын
зүйлийг тодорхойлох нь маш чухал бөгөөд үзүүлэлт, замын хэсэг бүрээр явах хурд (хугацаа)
ингэснээр автосамосвалын хурдыг оновчтой зэрэг хэмжигдэхүүнийг тодорхойлсон.
болгож, үр ашгийг нэмэгдүүлэх боломжтой болно Экскаваторын мөргөцгөөс буулгах цэг хүртэлх
[2, 3]. замын үзүүлэлтүүдийг хөрсний маршрут тус
бүрээр 1 дүгээр хүснэгтэд үзүүлэв.

104