Page 214 - My FlipBook

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БҮТЭЭЛИЙН ЭМХЭТГЭЛ “Эрдмийн чуулган-2023”

задлаад 1959 онд сум-сангийн аж ахуй хэлбэрээр
зохион байгуулж 1990-д оныг хүртэл Улаанбаатар
хотыг сүү, сүүн бүтээгдэхүүнээр хангах гол түшиц
газар байсан учраас 400 үнээний механикжсан
ферм 2, 800 үнээний ферм 1 тус тус ажиллаж
жилдээ 5 сая литр орчим сүү үйлдвэрлэж
байжээ[14].
1990-д оноос хойших чөлөөт зах зээлийн
шилжилт, өмч хувьчлалаар дээрх бүтэц бүрэн
устаж, амиа аргацаасан фермер өрхүүд хувьчилж
авсан сүүний үхэр, тэжээл-хадлангийн газар
дээрээ үйлдвэрлэлээ явуулж байна. Токачи болон
Батсүмбэр дэх сүү үйлдвэрлэгч өрхүүдийн
өнөөдрийн бүтээмжийг 1-р хүснэгтэд харьцуулан
үзүүлэв.

ТОКАЧИ БА БАТСҮМБЭР СУМДЫН СҮҮ ҮЙЛДВЭРЛЭГЧ ФЕРМЕР
ӨРХҮҮДИЙН БҮТЭЭМЖИЙН ХАРЬЦУУЛАЛТ (2022 ОН)
1-Р ХҮСНЭГТ 4-р зураг. Японы Токачи аймгийн ХАА-н нэгдсэн хоршоо
(JA) ба “Котракта” гэгдэх гэрээт байгууллагын байршлын
зураг.
Монголын аймаг сумдын засаг захиргааны
бүтцээр харвал Токачи аймаг 23 сумаас, сум тус
бүр дээр Жэй Эй (JA) нэгдсэн хоршооны төвүүд
байдаг гэж ойлгож болно.
“Контракта” буюу гэрээгээр
механикжуулалтын ажил үйлчилгээг нийлүүлдэг
байгууллага нь бууц цацах, хөрс боловсруулахаас
эхлээд, үрслэх, ХАА-н хор, бордоо цацах, ургац
Дээрх хүснэгтээс харвал нэг фермер өрхөд хураах, хураасан ургацаар үхрийн бүрэн найрлагат
ноогдох эдэлбэр газрын хэмжээ нь 3,5 дахин, тэжээл (Total Mixed Ratio- TMR), дарш бэлтгэх
үүнээс авах тэжээл тариалалтын га-аас авах ургац зэргээр хүн, хүч их шаардах үйл ажиллагааг
3,6 дахин, нэг үнээнээс авах сүүний гарц 4 дахин гэрээгээр гүйцэтгэх боломжтой байдаг. Гэтэл
зөрүүтэй байна. Энэ нь Батсүмбэр сумын фермер Батсүмбэр сумын анхан шатны хоршоод
өрхийн хувьд амиа аргацаасан аж ахуйн хэлбэртэй санхүүгийн боломжоосоо хамаарч шинээр техник
учраас бүтээмж муутай, жижиг хэлбэрийн ХАА-н худалдан авах боломжгүй учраас 1970-80-д оны
үйлдвэрлэлийн бүтэц зонхилж байгаа гэж дүгнэж техникүүдээ ашиглаж буй нь дийлэнх боловч хэт
болно. Ийм ч учраас 1 хүнд ноогдох дотоодын хуучин техникүүдийн засвар, үйлчилгээнд олон
нийт бүтээгдэхүүний хувьд 10 дахин зөрүүтэй цаг, хөрөнгө зарцуулдаг, бүтээмж ч эрс буурсан
хэдий ч нэг өрхийн жилийн үйлдвэрлэлийн хэмжээ тухай ярьж байв.
нь 34 дахин зөрүүтэй болж байгаа юм.
Токачи аймаг 1960-д оноос газар тариаландаа
Гол онцлог ялгаануудын талаар чанарын буюу трактор ашиглаж эхэлсэн бөгөөд 5-р зурагт нийт
ярилцлагын судалгаагаар тодруулбал: 1) тракторын тооны өсөлт, түүн дотроо хөдөлгүүрийн
Батсүмбэр суманд үйлдвэрлэл эрхлэгч иргэн Р хүчин чадлын хувьд 30 морины хүчээс бага
өдөрт дунджаар 10-12 цаг үндсэн үйлдвэрлэл мотоблок, 30-50 морины хүч бүхий жижиг трактор
дээрээ ажиллаж байхад Токачид үйлдвэрлэл болон 50 морины хүчээс их (50-120 МХ, 130-200
эрхлэгч иргэн А өдөрт дунджаар 4-5 цаг ажилладаг МХ, 200-300 МХ гэж ангилдаг) дунд болон том
нь бараг 2 дахин зөрүүтэй байна, 2) Ажлын цагийг оврын тракторын эзлэх хувийг харгалзан үзүүлэв.
бага байлгадаг нэг чухал нөхцөл бол гэрээт
үйлчилгээний менежментийг хэрэгжүүлэх
боломжийн зөрүү юм.
D. Механикжуулалтын төлөв байдал, ба
бүтээмж
Токачи аймагт ХАА-н нэгдсэн хоршоо (Жэй
Эй-JA)-ууд 23 байхад гэрээгээр
механикжуулалтын үйлчилгээ үзүүлдэг
“Контракта” хэмээх механикжуулалтын нэгжийн
тоо 31 байгааг 4-р зурагт үзүүлэв.

213